‘Papa, waarom werken er geen robots bij jou op bureau?’ De vraag kwam van de negenjarige Tijl aan zijn vader Bavo Van Landeghem. Onbewust was dit de aanleiding van AI AI Hoera?!, de conferentie over AI en taal op 21 november 2019. Hoera? ja, want Scriptorij bestaat 15 jaar en dat dient gevierd te worden. Aiai? Ja, want stel dat die robot sneller en beter kan schrijven dan jij?
Voor een stand van zaken, deden we een beroep op professor Walter Daelemans. Maarten Callaert gaf enkele voorbeelden uit de praktijk.
AI AI robot wat doet u nu?
21, november 2019, in de Gentse brasserie Patyntje hebben zich zo’n zeventigtal vakgenoten verzameld. De robot van dienst begroet iedereen persoonlijk. Dat AI nog niet op punt staat, daar is hij het levende bewijs van. Met de nodige Babylonische spraakverwarring als gevolg. ‘U heet Van Hoegaerden?’ De naam van de charmante dame in kwestie heeft hij correct verstaan. Daarna slaat hij de bal volledig mis. ‘Maar waarom drinkt u dan een koffie en geen glaasje Hoegaarden?’ Er zit nog maar weinig intelligentie in artificiële intelligentie.
AI is overal
Na de ontvangst, zwaaien we de robot richting zijn volgende afspraak en kan de conferentie starten. Bavo Van Landeghem trekt die op gang met de stelling dat AI helemaal niet zo ver van ons bed staat als we soms denken. Bewust of onbewust gebruiken we in ons dagelijks leven al heel wat toepassingen. Denk maar aan je slimme telefoon die jou een woord suggereert wanneer je een bepaald woord intypt. Ook in ons vak als copywriter zijn er al heel wat AI-toepassingen op de markt die helpen bij het schrijven van een tekst: company name generators, Grammarly, Persado, EmailCopyDyno, AI-Writer. Interessante tools, maar ze vertonen nog vele kinderziektes en baseren zich op tekst die ooit al eens geschreven is.
Kan een robot beter schrijven dan een eerstejaars taalkunde?
De vraag die als een rode draad door de conferentie loopt, is deze: is een robot in staat om from scratch een degelijke nieuwe tekst te schrijven? Een vraag waar ook voor de collega’s in de zaal veel van afhangt.
We hadden de kwestie op voorhand onderzocht. Hiervoor werkten we samen met NLP-specialist Anna Krogager van ML6, een Gentse start-up gespecialiseerd in onderzoek naar AI en zelflerende systemen. Talk to Transformer was ons instrument, een deep learning machine getraind op het voorspellen van het volgende woord.
Concreet verfijnden we het taalmodel GPT-2 met een set van speeches geschreven voor het Agentschap Natuur en Bos. En dan was de opdracht simpel: voorspel mij het volgende woord in de speech. Hoe ons experiment precies verliep, lees je in het januari-nummer van het tijdschrift Ad Rem (VVZC).
Wat je nu vooral moet onthouden is dat de machine Talk to Transformer zijn belofte niet nakomt. Het systeem heeft ontdekt hoe taal werkt, hoe het gestructureerd is. Op zich is dat al behoorlijk indrukwekkend. Zo is het al in staat een tekst te schrijven die grammaticaal boven het niveau uitkomt van pakweg een eerstejaarsstudent taalkunde. Maar wat het nog niet kan, is betekenis vatten.
Kijk maar naar de output van het experiment.
De machine kreeg van ons een intro die ging over de aankondiging van een spreker, de werking van het brein, de amygdala en vooral: het belang van wandelen. Daarna mocht de machine een vervolg verzinnen.
“Want onderzoek heeft ons laten zien dat de natuur ontspannend en inspirerend is. En ook: rijk aan neurochemische stoffen. In ieder geval is het altijd een goed idee om een neurochemicus in het kabinet te hebben.”
Gegrinnik in de zaal.
Nog een poging:
“Amfetamine, zo lijkt het, geeft ons het gevoel dat we leven. Maar wat is precies de beloning voor het feit dat we in het ritme zitten? Of anders gezegd: wat is de beloning voor het feit dat we ons in een ritme bevinden? Niets in het leven is gratis. Als je vooruit blijft gaan, kom je dichter bij God.”
Grote hilariteit onder de aanwezigen. Alle gekheid op een stokje. Dit trekt nergens op. Grammaticaal is dit correct maar inhoudelijk en ook vormelijk slaat de machine de bal mis.
Papegaaienwerk
Tijd voor een academicus. De volgende spreker is professor Walter Daelemans (UA). Hij bevestigt dat diepe neurale netwerken, zoals Talk to Transformer, geen betekenis vatten. Er zit geen intelligentie in. Het kan patronen herkennen en die als een goed getrainde papegaai overnemen. Maar daar blijft het (voorlopig) bij. Maar, besluit Daelemans, dankzij de toegenomen rekenkracht blijft de techniek vooruitgang boeken. Vertalingen bijvoorbeeld en het omzetten van tekst naar spraak lukken al behoorlijk goed. Maar als het gaat over semantiek en betekenis, blijft de techniek ter plaatse trappelen. De neurale netwerken begrijpen niet echt iets en ze hebben ook niets te vertellen. En dat is toch wel een voorwaarde voor tekstproductie. Tekstschrijvers hoeven alsnog niet te vrezen voor hun job.
The next big thing will be a lot of small things
Na een brokje gymnastiek om lijf, leden en brein los te gooien, was het tijd voor de volgende spreker. Maarten Callaert is solution engineer bij ML6. Deze start-up legt zich toe op onderzoek en concrete toepassingen die het werkproces van bedrijven vereenvoudigen. Ook Maarten Callaert ziet de interesse in toepassingen van AI en taal alsmaar toenemen. Maar, zegt hij, ‘The next big thing will be a lot of small things.’ Hij illustreert dit met enkele toepassingen die ML6 voor bedrijven uitgewerkt heeft. Het gaat hierbij vooral over het doorzoekbaar maken van documenten en het invullen van bepaalde formulieren. Het systeem herkent bepaalde woorden die vaak in dezelfde context voorkomen. Een nieuwe tekst schrijven komt hier ook nog niet bij kijken.
Wie is er bang van AI?
De lezingen zitten erop. Voor we afsluiten, meten we nog even de temperatuur op bij het publiek. Schrikt AI hen af? Bij de meerderheid is dat niet het geval. Ze zijn vooral opgelucht en hoopvol. Hun job is voorlopig veilig en daar mag op geklonken worden.
De hapjes die even later de hongerige magen vullen, zijn ook door mensenhanden bereid. Een robot zou ze nooit zo fijn op smaak kunnen brengen. Dus ook in de keuken heeft hij voorlopig nog niets in de pap te brokken.
Smaakt naar meer? Bekijk het videoverslag van de Conferentie (2’) en/of raadpleeg de slides van alle sprekers (pdf).