Tussentitels kiezen

Over het belang van tussentitels zijn we het eens. Ook in de schrijfadviesliteratuur is dat een van de zaken die onomstotelijk bewezen is. Tussentitels werken. Ze geven je lezer als het ware een memory-slot telkens een paragraaf beëindigd wordt. Maak er gebruik van. Maar ook in het soort tussentitels zijn er heel wat variaties mogelijk. En dan blijkt de ene titel beter te werken dan de andere.

Lisanne Schrauwen verbonden aan de universiteit Amsterdam deed een experimenteel onderzoek naar de effecten van inhoudelijke en thematische koppen in zakenbrieven (Tussen koppen kiezen, 2014). In het experiment dienden lezers een brief te evalueren met verschillende tussentitels. In totaal waren er drie varianten: een zonder tussentitels, een met thematische titels en een met kernzinkoppen.

Thematische tussentitels

Thematische titels kom je het vaakst tegen. Vaak zijn ze vrij generiek en bestaan ze uit 1 à 2 woorden. Denk aan: raadpleging tandarts, tot slot, praktische informatie, einddatum huur, … Thematische koppen omschrijven het onderwerp van de daaropvolgende paragraaf.

Voorbeeld van thematische titels – Uit Tussen koppen kiezen, tijdschrift voor taalbeheersing, VOL. 36, NO. 2, 2014, p170.

Kernzinkoppen

Kernzinkoppen komen minder vaak voor. In de kernzinkop verschijnt de belangrijkste zin (kernzin) als tussentitel. Het grote voordeel? Als lezer zie je meteen wat de kern van de paragraaf is. Je krijgt veel meer informatie dan enkel bij een thematische kop. Ze komen eigenlijk tegemoet aan de scannende lezer die niet veel tijd heeft (of wil maken) om de volledige tekst te lezen. De onderzoekers omschrijven het als een service aan de lezer omdat die in een tijd van snelle informatieverwerking niet veel tijd heeft.

Maar is die versie ook begrijpelijker? Oordeel zelf gerust in het fragment hieronder.

kernzinkoppen als tussentitels
Voorbeeld van kernzinkoppen – Uit Tussen koppen kiezen, tijdschrift voor taalbeheersing, VOL. 36, NO. 2, 2014, p170.tijdschrift voor taalbeheersing, VOL. 36, NO. 2, 2014, p170.

Welk soort tussentitel werkt nu het best?

De onderzoekers besloten dat de lezer een brief mét tussentitels op drie parameters positiever beoordeelden dan een brief zonder tussenkopjes. Duidelijker, aantrekkelijker en mensen dachten ook positiever over het imago bij de aanwezigheid van tussentitels.

En was er nu een verschil tussen thematische of kernzinkoppen? Kernzinkoppen blijken net nog iets beter te scoren dan thematische koppen. En vooral naar algemene waardering scoort de kernzinkopversie significant hoger.

Dit inzicht volgt ook het opzoekingswerk van Jakob Nielsen in How People Read on the Web (p158), die stelt “Help the user to efficiently use headings by choosing words that are meaningful and different from the other headings on the page.”

Werkt een vraag als tussentitel?

Tot slot nog even over de vraag als tussentitel. Ook dat blijkt een veel voorkomende te zijn in uitnodigingen of blogartikels. Onderzoeker Pander Maat heeft in 2012 een onderzoek uitgevoerd naar de gebruiksvriendelijkheid van hypotheekinformatiepakketten (Schrauwen, 2014). Hierbij heeft hij specifiek gekeken naar een omschrijvende tussentitel (‘Hogere inschrijving’ of ‘omschrijving van het product’) of een vragende tussentitel (Wat is een hypotheek? Waar vindt u een hypotheeklastenberekening?).

Uit de resultaten kwam naar voren dat lezers beter kunnen voorspellen waar een paragraaf over gaat met een vraag boven de alinea. Ze vormen nog een andere categorie dan de puur thematische tussenkoppen. Informatieve tussenkoppen – zoals hij ze omschrijft – helpen de lezer om actief informatie te relateren aan de eigen voorkennis. Dat bevordert de diepere verwerking van de tekst. Twijfel je dus? Een vraag werkt beter als tussentitel dan puur thematische woorden.