Je wilt inclusief schrijven om een zo groot mogelijke doelgroep te bereiken? En zonder mensen uit te sluiten? Mooi is dat. Maar mooi is niet altijd makkelijk. Want er is veel om rekening mee te houden: welke woorden gebruik ik naar anderstaligen? Zijn mijn zinnen wel voldoende helder voor iemand die laaggeletterd is? Trap ik niemand per ongeluk op de tenen? Ontdek hieronder vijf tools & tips om je tekst inclusief te schrijven.
Of schrijf je meteen in voor de opleiding Inclusief Schrijven en krijg alles live te horen met persoonlijke feedback op je tekst.
Tool 1: Accessibility Leesniveau Tool
Inclusief schrijven is eerst en vooral toegankelijk en helder schrijven. Geen teksten bomvol vaktaal, ingewikkelde constructies en ellenlange zinnen. Maar vlot leesbare, toegankelijke teksten. Daar houdt iederéén van, en je bereikt er een grotere doelgroep mee. Nu, wat is toegankelijk genoeg? Via de Accessibility Leesniveau Tool test je het taalniveau van je tekst. De niveaus gaan van A1 – absolute basiskennis – tot C2 – moedertaalspreker. Weet dat de meerderheid van de bevolking het B1-niveau begrijpt. Streef daar dus naar in je teksten. Richt je je naar laaggeletterden? Dan schrijf je beter op A2-niveau.
Extra tip: Wil je testen of een specifiek woord B1 is? Vraag het dan aan Is het B1? Is het woord te moeilijk? Dan krijg je een lijst met heldere alternatieven.
Tool 2: online inclusieve woordenlijsten
Taal is gevoelig. En woorden kunnen kwetsen. Denk dus goed na over hoe je bepaalde groepen of mensen omschrijft. Want inclusief schrijven gaat niet enkel over schrijven vóór zoveel mogelijk mensen, maar ook óver zoveel mogelijk mensen. Welke woorden kunnen en welke niet? Blader eens door deze online inclusieve woordenlijsten:
- Woordenlijst Inclusief Taalgebruik (VRT)
- Woordenlijst inclusieve communicatie (Unia)
- Woorden in Beweging: spreken en schrijven over migratie en superdiversiteit (Orbit vzw)
- LGBTQ+-woordenlijst (çavaria)
Disclaimer. Deze lijsten zijn niet zwart-wit. Vaak duiden ze aan welke woorden nog net kunnen, maar niet zijn aan te raden. Daarnaast zijn de woordenlijsten ook niet volledig, noch definitief. Want de wereld rondom ons is constant in verandering, en onze taal evolueert mee. Over een aantal jaar kunnen de lijsten er alweer helemaal anders uitzien.
Tool 3: contrastchecker
Wist je dat 2 tot 3 procent van de mensen een visuele handicap heeft? In Vlaanderen zijn dat zo’n 130.000 tot 200.000 mensen. Belangrijk voor hen is een goed lettertype (Arial, Verdana, Calibri … ) en groot genoeg (14-16 pt voor online teksten). Maar ook genoeg contrast tussen de kleuren kan het verschil maken. Een appelblauwzeegroene achtergrond met lichtblauw lettertype is niet leesbaar. Dat weet iedereen. Maar blauw en geel? Op het eerste gezicht duidelijk, maar niet voor mensen met kleurenblindheid.
Check daarom via Contrastchecker of je kleurgebruik duidelijk genoeg is.
Extra tip: Via de app Let’s get color blind bekijk je je website vanuit de ogen van iemand met kleurenblindheid.
Tool 4: online pictogrammen
Schrijf je naar een specifieke doelgroep? Denk maar aan ouders met een beperkte kennis van het Nederlands, laaggeletterde ouderen … Dan bots je misschien op de limieten van geschreven taal. Want wat als je doelgroep je tekst écht nog niet begrijpt? Geef hen dan dat extra duwtje in de rug en ondersteun je tekst met beelden. Enter het cliché: één beeld zegt meer dan duizend woorden.
Zoek gratis pictogrammen via Sclera of Arasaac. Die eerste gebruik je voor generieke, zwart-wit pictogrammen en zijn het best voor mensen met autisme. Die tweede geeft pictogrammen in kleur en gaat ver in de details. Heb je een pictogram nodig van een badkamer met een tot de rand gevuld bad, lavabo met ronde spiegel, toilet met daarnaast toiletrolhouder en steun voor mensen in een rolstoel? Dan zit je hier goed 😉.
Tool 5: Artificiële Intelligentie
ChatGPT, Copilot, Gemini … AI-chatbots zijn een prima assistent om teksten inclusief te maken. Vraag bijvoorbeeld om je tekst te herschrijven zodat die toegankelijk is voor de meeste mensen. Of vraag ChatGPT om een kritische bril op te zetten: spreekt je tekst wel een brede groep aan of blijf je steken in je eigen denkkader? Misschien wijst ChatGPT je wel op een mogelijks kwetsende uitspraak.
Of ga nog specifieker in je prompt: “Controleer of mensen met een migratie-achtergrond de tekst gemakkelijk begrijpen. En nog een stap verder: laat Copilot zelf een voorstel doen: “Schrijf een uitnodiging waarin iedereen zich welkom voelt, ongeacht leeftijd, gender, afkomst of beperking.” Je ziet: AI kan er wat van. Als je het maar helder vraagt. Wil je tussendoor graag nog meer weten over hoe je een goede prompt schrijft? Check ook de (online) opleiding Schrijven met AI.
Disclaimer. AI-taalmodellen zijn getraind op teksten van het internet. En daar kan weleens wat bias of onbewuste vooroordelen in voorkomen. Die bias is er moeilijk uit te krijgen. Waan jezelf dus advocaat van de duivel en kijk met een kritische blik naar de teksten die AI voor je schrijft.
Nog meer over Inclusief Schrijven?
In de opleiding Inclusief Schrijven treed je uit je eigen talige denkkader en leer je schrijven naar verschillende minderheidsgroepen. Met nog veel meer tools, handige checklist en alles live en enthousiast uitgelegd door de copytrainers van Scriptorij.